Oubollige woorden in je tekst: moet kunnen of no go?

Abusievelijk, desalniettemin, tevens, doch, reeds, genoegzaam, gelieve, alvorens, inzake, voornemens, hetgeen, primair, achten, aanwenden, bewerkstelligen, capaciteit, terdege, circa, significant… wat hebben al deze woorden met elkaar gemeen? Ze staan allemaal op het lijstje van oubollig, ouderwets, achterhaald en ingewikkeld. Ambtenarentaal, sakkerloot! Allemaal weglaten dan maar?

Ik wil geen ode brengen aan oubollig taalgebruik… of stiekem toch wel een beetje. Ik gebruik een deel van de woorden hierboven namelijk met enige regelmaat. Van sommige woorden kwam ik er überhaupt pas achter dat ze op het lijstje staan bij het vooronderzoek voor deze blog. Laten we er eens een aantal langslopen.

Abusievelijk

Ik kom hem tegen op elk lijstje. Voor mij verrassend, want ik gebruik hem dan weer nooit. Ik stuur mensen blijkbaar niet abusievelijk, per abuis mag vast ook, de verkeerde bijlage, noem ze bij de verkeerde naam of wat dan ook. Die dingen doe ik wel eens per ongeluk. Maar dat is blijkbaar helemaal prima.

Circa

Wat is er mis met circa? Ik weet dat we dat ook ‘ongeveer’ noemen. Maar als tekstschrijver is een arsenaaltje synoniemen wat mij betreft onmisbaar. Voor ‘omtrent’ hetzelfde laken een pak. Gelukkig zijn veel mensen het met mij eens (nee, geen wetenschappelijk onderzoek op nageslagen), want hij staat lang niet in elk lijstje.

Doch

Nog zo’n kort woordje, maar hierover zijn de meningen minder verdeeld: niet meer gebruiken! Dan ben ik maar controversieel, want ik vind doch best een fijn woord. Volgens de modernisten onder ons volstaat ‘maar’ prima. Doch is dan ook letterlijk middeleeuws, maar er zit voor mij meer betekenis in dan in dat populaire nevenschikkende voegwoord. ‘Maar’ vind ik te ongenuanceerd en ‘maar toch’ een beetje onbeholpen. Dan liever doch, maar ik zal hem neerpennen met mate.

Desalniettemin

Ja ja, ik weet het, dit schreeuwt oubollig. Desalniettemin vind ik desalniettemin gewoon een mooi woord. In de praktijk typ ik hem niet vaak en toch vloeit hij probleemloos uit mijn toetsenbord. Zo’n woord is het voor mij. Noem me nostalgisch of stijfkoppig, soms klopt het gewoon. En dat is bij desalniettemin voor mij het geval.

Reeds

Ik heb deze nog lang gebruikt in het kader van afwisseling (honderd keer ‘al’ in een tekst leest ook niet lekker), maar ook bij mij is reeds ondertussen in onbruik geraakt. Deze komt ook bij mij in het rijtje ambtenarentaal te staan. Sorry reeds!

Leesbaarheid staat voorop

Over bovenstaande woorden (en nog een heleboel andere!) valt hier en daar nog wel te twisten. Er zijn ook woorden die je echt niet meer hoort, maar die stiekem echt helemaal geweldig zijn. De sakkerloot uit de inleiding is er zo een. Het is in feite niet meer dan een uitroep van verbazing. Andere woorden die ik graag terug zou zien zijn quatsch (onzin), pikketanis (borrel) en huisduif (ikzelf). Maar wellicht niet in elke tekst, want uiteindelijk is het belangrijk dat je teksten leesbaar zijn voor de mensen voor wie je ze schrijft. Oftewel, bestaat jouw doelgroep uit ambtenaren? Dan heb je geluk, je mag woord aan oubollig woord rijgen. Geen ambtenaren onder je doelgroep? Laten we dan toch maar liever een beetje voorzichtig zijn.